هماتوریا اصطلاح پزشکی خون در ادرار است.

برخی شرایط و بیماری‌ها می‌توانند باعث بروز هماتوریا شوند. این موارد شامل عفونت‌ها، بیماری‌های کلیوی‌، سرطان و اختلالات نادر خون هستند. خون ممکن است قابل مشاهده بوده و یا آنقدر جزئی باشد که با چشم غیرمسلح دیده نشود.

وجود هر خون در ادرار، حتی اگر فقط یک بار اتفاق بیفتد، می‌تواند نشانه یک مشکل جدی در سلامتی باشد. نادیده گرفتن هماتوریا می‌تواند منجر به بدتر شدن مشکلات جدی مانند سرطان و بیماری کلیه شود، بنابراین در اسرع وقت می‌بایست با پزشک خود در این مورد صحبت نمایید.

پزشک نمونه ادرار را بررسی کرده، از آزمایشات تصویربرداری برای تعیین علت هماتوریا استفاده نموده و سپس برنامه‌ای برای درمان تجویز می‌کند.

انواع هماتوریا کدامند؟

هماتوریا دو نوع اصلی دارد: هماتوریا ناخالص و هماتوریا میکروسکوپی.

هماتوریای ناخالص

اگر میزان خون در ادرار به قدری باشد که ادرار صورتی یا قرمز دیده شود و یا دارای لکه‌هایی از خون قابل مشاهده باشد، فرد دچار "هماتوریای ناخالص" است.

هماتوریا میکروسکوپی

وقتی میزان خون در ادرار در حدی است که به راحتی دیده نمی‌شود، نشان دهنده ‌ی ابتلای فرد به "هماتوریا میکروسکوپی" است. در این شرایط فقط یک آزمایش خون و یا مشاهده نمونه ادرار در زیر میکروسکوپ می‌تواند هماتوریا میکروسکوپی را تأیید نماید.

چه عواملی باعث هماتوریا می شود؟

دلایل زیادی برای ابتلا به هماتوریا وجود دارد. البته در برخی موارد، خون ممکن است از منبع دیگری باشد. به نظر می‌رسد که خون از طریق واژن در زنان، انزال در آقایان یا از اجابت مزاج در مردان یا زنان می‌تواند در ادرار وارد شود. اما اگر خون واقعاً در ادرار شما باشد، به دلایل زیر می‌تواند باشد:

عفونت شایع‌ترین دلایل هماتوریا

عفونت یکی از شایع‌ترین دلایل هماتوریا است. عفونت ممکن است در دستگاه ادراری، مانند مثانه یا کلیه اتفاق بیفتد. عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها در مجرای ادرار، لوله ای که ادرار را از مثانه از بدن خارج می‌کند، به سمت بالا حرکت کنند. عفونت می‌تواند به داخل مثانه و حتی به کلیه‌ها نیز منتقل شود که اغلب باعث درد و نیاز به ادرار مکرر می‌شود. در این حالت ممکن است هر دو حالت هماتوریا ناخالص و یا میکروسکوپی اتفاق بیفتد.

سنگ‌ کلیه یا سنگ مثانه یکی دیگر از دلایل مهم مشاهده خون در ادرار

یکی دیگر از دلایل مهم مشاهده خون در ادرار وجود سنگ در مثانه یا سنگ در کلیه است. سنگ‌ها در واقع بلورهایی هستند که از مواد معدنی موجود در ادرار تشکیل می شوند. آنها می‌توانند در داخل کلیه‌ها و یا مثانه ایجاد شوند. سنگهای بزرگ باعث انسداد و اغلب منجر به هماتوریا و درد شدید می‌شود.

تغییر سایز پروستات در مردان، علت نسبتاً شایع هماتوریا

در مردان میانسال و مسن، علت نسبتاً شایع هماتوریا بزرگ شدن پروستات است. این غده دقیقا در زیر مثانه و نزدیک مجرای ادرار قرار دارد. وقتی سایز پروستات بزرگ شود مجرای ادرار را تحت فشار قرار می‌دهد، این امر باعث ایجاد مشکل در تخلیه ادرار و جلوگیری از تخلیه کامل می‌شود، که این موضوع منجر به عفونت دستگاه ادراری (UTI) همراه با مشاهده خون در ادرار می‌گردد.

 

 

 

٬٬ چگونه می توانم از هماتوریا جلوگیری کنم؟
- برای جلوگیری از عفونت، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید. بلافاصله پس از مقاربت جنسی تخلیه ادرار انجام دهید و بهداشت را رعایت کنید.
- برای جلوگیری از سنگ، مقدار زیادی آب بنوشید و از مصرف نمک اضافی و برخی غذاهای خاص مانند اسفناج و ریواس پرهیز کنید.
- برای جلوگیری از سرطان مثانه، از استعمال دخانیات خودداری کنید.
- تماس با مواد شیمیایی را محدود کرده و مقدار زیادی آب بنوشید. ،،

خون در ادرار به دلیل بیماری کلیوی

یک دلیل شایع برای مشاهده خون در ادرار، بیماری کلیوی است. کلیه بیمار یا ملتهب می‌تواند باعث هماتوریا شود. این بیماری می‌تواند به تنهایی و یا به عنوان بخشی از علائم یک بیماری دیگر مانند دیابت رخ دهد.

در کودکان 6 تا 10 ساله، اختلال کلیوی «پست استرپتوکوک گلومرولونفریت» ممکن است باعث هماتوریا شود. این اختلال می‌تواند یک تا دو هفته پس از عفونت استرپی درمان نشده ایجاد شود که البته این مورد امروزه نادر است زیرا آنتی بیوتیک‌ها به سرعت عفونت‌های استرپی را درمان می‌کنند.

سرطان هایی که باعث ایجاد خون در ادرار میشوند

سرطان مثانه، کلیه و یا پروستات می‌تواند باعث ایجاد خون در ادرار شود. این علامت اغلب در موارد پیشرفته سرطان رخ می‌دهد و ممکن است جزو علائم اولیه مشکل محسوب نشود.

چه داروهایی باعث هماتوریا میشوند?

برخی از داروها نیز می‌توانند باعث هماتوریا شوند. این داروها شامل:

• پنی سیلین
• آسپرین
• داروهای رقیق کننده خون مانند هپارین و وارفارین (کومادین)
• سیکلوفسفامید، دارویی است که برای درمان انواع خاصی از سرطان استفاده می‌شود.

علل کمتر شایع

چند علت دیگر برای هماتوریا وجود دارد که بسیار شایع نیستند. اختلالات نادر خون مانند کم خونی سلول داسی شکل، سندرم آلپورت و هموفیلی می‌تواند باعث مشاهده خون در ادرار شوند. ورزش شدید و یا ضربه به کلیه‌ها نیز می‌تواند باعث ایجاد خون در ادرار شود.

چگونه علت هماتوریا تشخیص داده می‌شود؟

زمانی‌که به پزشک مراجعه می‌کنید، در مورد مقدار و زمان مشاهده خون در حین ادرار از شما سوال می‌شود. پزشک به داشتن اطلاعاتی در مورد تعداد دفعات ادرار، دردی که تجربه می‌کنید و نوع داروهای مصرفی‌تان نیاز دارد. سپس معاینه بدنی انجام شده و نمونه ادرار مورد آزمایش قرار می‌گیرد. بررسی نمونه ادرار می‌تواند وجود خون را تأیید کند و در صورت ایجاد عفونت، باکتری‌ها را تشخیص دهد. پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکن نیز جهت تشخیص بیماری تجویز نماید.

چه زمانی باید به دنبال مراقبت پزشکی باشم؟

از آنجا که برخی از دلایل وجود خون در ادرار جدی هستند، مشاهده حتی مقدار کمی خون در ادرار نمی‌‌بایست نادیده گرفته شود. پس با اولین مشاهده باید به سراغ پزشک بروید. علاوه بر این در صورت عدم مشاهده خون در ادرار، اما مواجهه با ادرار مکرر، دشوار یا دردناک، شکم درد و یا درد کلیه، به پزشک مراجعه کنید. تمام این موارد ممکن است نشانه‌هایی از هماتوریا میکروسکوپی باشد. در‌صورتی که توانایی تخلیه ادرار را ندارید و یا هنگام دفع ادرار، لخته خون و یا یک یا چند مورد زیر رخ می‌دهد، حتما به اورژانس مراجعه کنید:

• حالت تهوع
• استفراغ
• تب
• لرز
• درد در پهلو ، کمر یا شکم

هماتوریا چگونه درمان می شود؟

علت هماتوریا نوع درمان را مشخص می‌کند. اگر عفونت، مانند UTI، مسئول هماتوریا باشد، برای از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.

هماتوریا ناشی از سنگهای بزرگ کلیه در صورت عدم درمان می‌تواند دردناک باشد. داروهای تجویز شده و درمان‌ها به دفع سنگ کمک می‌کنند. پزشک ممکن است برای تجزیه سنگ ها از روشی به نام لیتوتریپسی موج شوک خارج از بدن (ESWL) استفاده کند.

اگر بزرگی اندازه پروستات باعث هماتوریا شده باشد، داروهایی مانند مسدود کننده‌های آلفا یا مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز تجویز شده و در برخی موارد نیز ممکن است جراحی توصیه شود.

عوارض مرتبط با هماتوریا چیست؟

• اگر این عارضه به دلیل سرطان باشد، نادیده گرفتن آن می‌تواند منجر به پیشرفت تومورها شده و درمان را دشوار سازد. عفونت‌های درمان نشده در نهایت می‌توانند منجر به نارسایی کلیه شوند.
• اگر علت هماتوریا بزرگ شدن پروستات باشد، درمان می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. اما نادیده گرفتن آن ممکن است منجر به احساس ناراحتی از نیاز به تخلیه مکرر ادرار، درد شدید و حتی سرطان شود.

چگونه می توانم از هماتوریا جلوگیری کنم؟

جلوگیری از هماتوریا به معنای جلوگیری از علل اصلی است:

- برای جلوگیری از عفونت، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید. بلافاصله پس از مقاربت جنسی تخلیه ادرار انجام دهید و بهداشت را رعایت کنید.

- برای جلوگیری از سنگ، مقدار زیادی آب بنوشید و از مصرف نمک اضافی و برخی غذاهای خاص مانند اسفناج و ریواس پرهیز کنید.

- برای جلوگیری از سرطان مثانه، از استعمال دخانیات خودداری کنید.

- تماس با مواد شیمیایی را محدود کرده و مقدار زیادی آب بنوشید.