پروستات (Prostate) یک غده کوچک در سیستم تولید مثل مردان است که در جلوی رکتوم و زیر مثانه و لوله‌ای که ادرار را از مثانه تخلیه می‌کند قرار دارد. غده پروستات (Prostate) مایعی ترشح می‌کند که هنگام انزال وظیفه حمل اسپرم از بیضه‌ها را برعهده دارد. این غده می‌تواند رشد کرده و با افزایش سن بزرگتر شود. پروستات (Prostate) در سن 40 سالگی، ممکن است سایزی معادل یک گردو داشته و در 60 سالگی به اندازه یک لیمو باشد. با توجه به احاطه شدن مجرای ادرار توسط پروستات (Prostate)، بزرگ شدن این غده می تواند آن را تحت فشار قرار داده و باعث ایجاد مشکل شود. البته افراد معمولاً تا 50 سالگی این مشکل را تجربه نمی‌کنند.

بسیاری از مردان در مورد پروستات (Prostate) و نحوه عملکرد آن اطلاعی نداشته و نمی‌دانند که در صورت بروز مشکل چه موقع باید به پزشک مراجعه کنند.

علائم ایجاد مشکل در پروستات

مشکل در دفع ادرار و تمایل مکرر به دفع ادرار، به خصوص هنگام شب می‌تواند نشانه‌ای از بزرگ شدن پروستات باشد. علائم و نشانه‌های دیگر عبارتند از:

• بی‌اختیاری ادرار
• تمایل ناگهانی به دفع ادرار
• جریان ادرار کند یا با تأخیر
• ادرار دردناک
• مشاهده خون در ادرار
• تخلیه ناقص مثانه

با اینکه بزرگ شدن اندازه پروستات لزوما به معنی علائم بیشتر یا بدتر نیست و می‌تواند برای هر شخص متفاوت باشد، در صورت مشاهده هر یک از این علائم با پزشک خود صحبت کنید.

بزرگ شدن پروستات یا BPH چیست؟

بزرگ شدن پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) زمانی اتفاق می‌افتد که سلولهای غده پروستات شروع به تکثیر کرده و باعث تورم آن شوند. در نتیجه مجرای ادرار تحت فشار قرار گرفته و تخلیه ادرار به سختی صورت می‌گیرد. BPH سرطان پروستات نیست و خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی‌دهد، اما می‌تواند علائمی ایجاد کند که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. افزایش سن (به دلیل تغییر در هورمونهای جنسی) و داشتن سابقه خانوادگی در زمینه پروستات یا ناهنجاری بیضه ‌ها ممکن است خطر ابتلا به BPH را افزایش دهد.

تشخیص مشکل پروستات

پروستات ممکن است تحت تأثیر اختلالات متعددی از جمله پروستاتیت، هیپرپلازی خوش خیم پروستات و سرطان قرار گیرد. تمام این اختلالات با التهاب پروستات مشخص می‌شوند و پزشک در صورت مشکوک شدن به یکی از آنها معاینه پروستات را از طریق وارد کردن انگشت در راست روده انجام داده و پروستات را از نظر تورم غیرمعمول بررسی می‌کند. این روش بدون درد بوده و تنها یک یا دو دقیقه طول می‌کشد. آزمایشات دیگری نیز معمولا برای تشخیص مشکل پروستات تجویز می‌شوند:

- آنالیز ادرار: ادرار از نظر وجود خون و باکتری بررسی می‌شود.

- نمونه برداری از پروستات: مقدار کمی از بافت پروستات برداشته شده و از نظر وجود ناهنجاری مورد بررسی قرار می‌گیرد.

- آزمایش اورودینامیک: مثانه با مایع پر می‌شود تا فشار آن در حین ادرار اندازه گیری شود.

- آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، سرطان پروستات را بررسی می‌کند.

- باقی مانده ادرار: این آزمایش مقدار ادرار باقی مانده در مثانه پس از دفع ادرار را اندازه گیری می‌کند.

- سیستوسکوپی: مجرای ادرار و مثانه مورد بررسی دقیق‌تر قرار می‌گیرند.

- پیلوگرافی یا اوروگرافی داخل وریدی: یک معاینه با اشعه ایکس یا سی تی اسکن است که پس از تزریق رنگ به بدن، کل سیستم ادراری در تصاویر ایجاد شده قابل تشخیص است.

درمان پروستات

نحوه درمان پروستات به جزئیاتی مانند سن فرد، نوع و شدت مشکلات ایجاد شده بستگی دارد. با این حال درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1- درمان پروستات تنها با مراقبت

اگر سایز پروستات بزرگ شده باشد اما علائم آن آزاردهنده نباشند، انجام یک چکاپ سالانه برای مراقبت کافی است.

2- درمان پروستات با تغییر سبک زندگی

کاهش مصرف نوشیدنی‌‌ها در شب و قبل از خواب، به ویژه نوشیدنی‌های حاوی الکل یا کافئین می‌تواند به بهبود این مشکل کمک کند. علاوه بر این رعایت موارد زیر می‌تواند تا حد زیادی کمک‌کننده باشد:

• به محض احساس دفع، ادرار کنید.
• از مصرف داروهای ضد احتقان یا آنتی هیستامین خودداری کنید زیرا ممکن است تخلیه مثانه را با مشکل مواجه کند.
• از مصرف الکل و کافئین، به خصوص در ساعات بعد از شام خودداری نمایید.
• استرس خود را کنترل کنید زیرا عصبی بودن تعداد دفعات ادرار را افزایش می‌دهد.
• ورزش منظم می تواند علائم شما را کاهش دهد.
• از تمرینات کگل برای تقویت عضلات لگن خود استفاده کنید.
• از آنجا که سرما می‌تواند علائم را تشدید کند، همواره بدن خود را گرم نگه دارید.

3- درمان پروستات با دارو

برای کاهش علائم BPH از مسدود کننده‌های آلفا (عضلات مثانه و پروستات را شل کرده و جریان ادرار را آسان می‌کنند) و برای کوچک شدن اندازه پروستات از مهار کننده‌های 5-آلفا ردوکتاز استفاده می‌شود. داروهای دیگری که ممکن است برای درمان مورد استفاده قرار گیرند به شرح زیر هستند:

- داروهای هورمونی برای درمان پروستات

این دسته از داروها سطح هورمون‌های تولید شده توسط غده پروستات را کاهش می‌دهند. داروهایی مانند دوتاستراید و فیناستراید سطح تستوسترون را کاهش داده و کاهش سطح هورمون باعث کوچک شدن پروستات و بهبود جریان ادرار می‌شود. البته این داروها ممکن است عوارض جانبی ناخواسته مانند ناتوانی جنسی و کاهش میل جنسی را به دنبال داشته باشند.

- آنتی بیوتیک‌ها برای درمان پروستات

اگر پروستات دچار التهاب مزمن «پروستاتیت باکتریایی» مربوط به BPH شود، از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود تا با کاهش التهاب، علائم بهبود یابند. توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک‌ها به درمان پروستاتیت یا التهابی که توسط باکتری ایجاد نشده است کمکی نمی‌کنند.

4- درمان پروستات با عمل جراحی

مردانی که علائم شدید را تجربه می‌کنند در صورت عدم اثربخشی داروها، ممکن است مجبور به جراحی شوند. اعمال جراحی به دو صورت سرپایی (در موارد خفیف) و بستری (در موارد شدید) قابل انجام هستند.

- عمل های سرپایی پروستات

در تمام این روشها درمان با استفاده از ابزاری که در مجرای ادرار و غده پروستات قرار می‌گیرد انجام می شود:

• TUNA: از امواج رادیویی برای کوچک شدن بافت پروستات استفاده می‌شود.
• درمان با مایکروویو (TUMT): انرژی مورد استفاده برای از بین بردن بافت پروستات در این روش مایکروویو است.
• ترموتراپی ناشی از آب (WIT): از آب گرم برای از بین بردن بافت اضافی پروستات استفاده می‌شود.
• سونوگرافی متمرکز با شدت بالا (HIFU): انرژی صوت برای از بین بردن بافت اضافی پروستات به کار برده می شود.

- عمل های نیازمند به بستری پروستات

در صورت داشتن هر یک از علائم زیر، روشهای بستری ممکن است توصیه شود:

• نارسایی کلیه
• سنگ مثانه
• عفونتهای مجاری ادراری
• بی اختیاری ادرار
• ناتوانی کامل در تخلیه مثانه
• مشاهده مکرر خون در ادرار

که شامل موارد زیر هستند:

• - برداشتن مجاری ادرار از پروستات (TURP): متداولترین روش جراحی برای BPH بوده و پزشک با استفاده از یک وسیله کوچک که از طریق مجرای ادرار وارد پروستات می‌شود آن را برمی‌دارد.
• - پروستاتکتومی ساده: پزشک شکافی در شکم یا پرینه (ناحیه پشت بیضه) ایجاد می‌کند و قسمت داخلی پروستات را برمی‌دارد. در این حالت بیمار ممکن است مجبور به 10 روز استراحت در بیمارستان باشد.
• - TUIP: این روش مشابه TURP است، اما در این حالت پروستات برداشته نشده و تنها یک برش کوچک در آن ایجاد می‌گردد که منجر به بزرگ شدن دهانه مثانه و مجرای ادرار شده و ادرار آزادتر جریان می‌یابد. در این روش نیازی به استراحت در بیمارستان نمی باشد.