بارداری در بدن زن از لقاح تا زایمان، به مراحل مختلفی نیاز دارد. یکی از این مراحل زمانی است که تخمک بارور شده برای اتصال به رحم حرکت می‌کند. در مورد حاملگی خارج رحمی، تخمک بارور شده به رحم متصل نشده و ممکن است به لوله فالوپ، حفره شکم یا دهانه رحم متصل شود. در حالی که با آزمایش بارداری ممکن است یک زن باردار باشد، تخمک بارور شده نمی‌تواند به درستی در جایی دیگر به جز رحم رشد کند. از هر 50 حاملگی در حدود یک مورد به حاملگی خارج رحمی منجر می‌شود. بارداری خارج رحمی درمان نشده می‌تواند یک فوریت پزشکی باشد، اما درمان به موقع، خطر ابتلا به عوارض ناشی از حاملگی خارج رحمی را کاهش و احتمال بارداری‌های آینده‌ی سالم را افزایش می‌دهد.

چه عواملی باعث بارداری خارج رحمی می شود؟

علت حاملگی خارج رحمی همیشه مشخص نیست. در برخی موارد، شرایط زیر با حاملگی خارج رحمی مرتبط است:

• التهاب و جای زخم در لوله‌های رحمی ناشی از یک بیماری
• قبلی، عفونت یا جراحی
• عوامل هورمونی
• ناهنجاری‌های ژنتیکی
• نقائص هنگام تولد

پزشک تان قطعا می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در مورد وضعیت‌تان ارائه دهد.

چه کسانی در معرض خطر بارداری خارج رحمی قرار دارند؟

تمام زنان در معرض خطر حاملگی خارج رحمی قرار دارند. عوامل خطر با هر یک از موارد زیر افزایش می‌یابد:

• مادر با سن 35 سال یا بالاتر
• سابقه جراحی لگن، جراحی شکم یا سقط جنین متعدد
• سابقه بیماری التهابی لگن (PID)
• سابقه آندومتریوز
• بارداری با کمک داروها یا روش‌های باروری
• سیگار کشیدن
• سابقه حاملگی خارج رحمی
• سابقه بیماری‌های مقاربتی (STD) مانند سوزاک یا کلامیدیا
• داشتن ناهنجاری ساختاری در لوله‌های رحمی که حرکت تخمک را دشوار می‌کند.

در صورت داشتن هر یک از عوامل خطر فوق، با پزشک خود صحبت کنید. برای به حداقل رساندن خطرات بارداری خارج رحمی در آینده می‌توانید با پزشک یا متخصص باروری مشورت نمایید.

علائم بارداری خارج رحمی چیست؟

حالت تهوع و درد پستان از علائم رایج در هر دو حاملگی خارج رحمی و رحم است. علائم زیر در بارداری خارج رحمی بیشتر دیده می‌شود و می‌تواند نشان دهنده یک فوریت پزشکی باشد:

• امواج تیز درد در شکم، لگن، شانه و یا گردن
• درد شدید در یک طرف شکم
• لکه بینی یا خونریزی واژن (خفیف تا شدید)
• سرگیجه یا غش کردن
• فشار مقعدی

در صورت بارداربودن و داشتن هر یک از این علائم،‌ باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

تشخیص حاملگی خارج رحمی

اگر مشکوک به بارداری خارج رحمی هستید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. حاملگی خارج رحمی از طریق معاینه فیزیکی قابل تشخیص نیست. برای تشخیص، سونوگرافی از طریق واژن لازم است.

پزشک شما همچنین ممکن است از آزمایش خون برای تعیین سطح hCG و پروژسترون استفاده کند. اینها هورمونهایی هستند که در دوران بارداری وجود دارند. اگر طی چند روز سطح این هورمون‌ها شروع به کاهش کند و یا ثابت بماند و کیسه حاملگی در سونوگرافی وجود نداشته باشد، بارداری احتمالاً خارج از رحم است. اگر علائم شدید، مانند درد قابل توجه یا خونریزی وجود داشته باشد، ممکن است زمان کافی برای انجام تمام این مراحل وجود نداشته باشد. زیرا لوله فالوپ ممکن است در موارد شدید پاره شده و باعث خونریزی شدید داخلی شود. در این حالت، پزشک شما یک عمل جراحی اضطراری را برای ارائه درمان فوری انجام می‌دهد.

درمان حاملگی خارج رحمی

حاملگی خارج از رحم برای مادر بی‌خطر نیست. برای سلامت فوری مادر و باروری طولانی مدت لازم است که جنین در اسرع وقت برداشته شود. گزینه‌های درمان بسته به محل حاملگی خارج رحمی و رشد آن متفاوت است.

درمان حاملگی خارج رحمی با دارو

پزشک ممکن است با توجه به بعید بودن عوارض فوری، چندین دارو تجویز کند که می‌تواند باعث ترکیدن توده خارج رحمی نشود. یکی از داروهای رایج متوترکسات (روماتروکس) است. متوترکسات دارویی است که رشد سلولهای سریع در حال تقسیم مانند سلولهای توده خارج رحمی را متوقف می‌کند. اگر این دارو را مصرف (تزریق) می‌کنید، برای اطمینان از کارایی دارو باید مرتباً آزمایش خون بدهید. هنگامی دارو موثر است که علائمی شبیه به سقط جنین مانند گرفتگی، خونریزی، عبور بافت مشاهده شود.

در این حالت به ندرت به جراحی بیشتری نیاز است. متوترکسات خطرات آسیب به لوله فالوپ که همراه با جراحی است را ندارد. با این حال پس از مصرف این دارو تا چند ماه نمی توانید باردار شوید.

درمان حاملگی خارج رحمی با عمل جراحی

بسیاری از جراحان پیشنهاد می‌کنند جنین را برداشته و آسیب داخلی را ترمیم کنند. به این روش لاپاراتومی می‌گویند. پزشک یک دوربین کوچک را از طریق یک برش کوچک وارد می‌کند، سپس جنین را برداشته و هرگونه صدمه به لوله رحمی را ترمیم می‌نماید. اگر جراحی ناموفق باشد، جراح می‌تواند لاپاراتومی را تکرار کند، (این بار از طریق یک برش بزرگ تر). در صورت آسیب دیدن، پزشک ممکن است لازم باشد لوله فالوپ را نیز در حین جراحی خارج کند.

درمان حاملگی خارج رحمی با مراقبت در منزل

پزشک در مورد مراقبت از برش‌های شما بعد از جراحی دستورالعمل‌های خاصی ارائه می‌دهد. موضوع اصلی تمیز و خشک نگه داشتن برش‌ها در حین بهبود و بررسی هر روزه آنها از نظر علائم عفونت است، که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عدم توقف خونریزی
• خونریزی بیش از حد
• خروج مایع با بوی بد از ناحیه جراحی شده
• احساس گرما
• قرمزی
• تورم

بعد از جراحی داشتن کمی خونریزی واژن و لخته‌های خون کوچک طبیعی است. این موضوع می‌تواند تا شش هفته پس از عمل رخ دهد. سایر اقدامات خود مراقبتی که می‌بایست انجام دهید عبارتند از:

• جسم سنگین‌تر از 10 پوند (4/5 کیلوگرم) را بلند نکنید.
• برای جلوگیری از یبوست مایعات زیادی بنوشید.
• استراحت لگن، که به معنی پرهیز از مقاربت جنسی، استفاده از تامپون و دوش گرفتن است.
• هفته اول بعد از جراحی تا آنجا که ممکن است استراحت کنید.

در صورت افزایش درد و یا مشاهده هر مورد غیرعادی، به پزشک اطلاع دهید.

جلوگیری از حاملگی خارج رحمی

پیش‌بینی و پیشگیری در هر مورد امکان‌پذیر نیست. اما از شریک زندگی خود بخواهید در حین رابطه جنسی از کاندوم استفاده کند و تعداد شریک زندگی خود را محدود کنید. این موضوع احتمال ابتلا به بیماریهای مقاربتی، بیماری که می‌تواند باعث التهاب در لوله‌های رحمی شود، را کاهش می‌دهد.

ویزیت‌های منظم با پزشک خود انجام دهید، از جمله معاینات منظم زنان و غربالگری منظم. برداشتن گامهایی برای بهبود سلامت شخصی خود، مانند ترک سیگار، نیز یک راهکار پیشگیری محسوب می‌شود.

چشم انداز بلند مدت پس از حاملگی خارج رحمی چیست؟

چشم انداز طولانی مدت پس از حاملگی خارج رحمی بستگی به میزان آسیب جسمی ایجاد شده دارد. بیشتر افرادی که بارداری خارج رحمی داشته‌اند، در آینده بارداری سالمی دارند. اگر هر دو لوله فالوپ (یا حتی فقط یک لوله) هنوز سالم باشند، تخمک می‌تواند به صورت طبیعی بارور شود. با این حال، اگر از قبل مشکل تولید مثل دارید، این موضوع می‌تواند بر آینده باروری شما تأثیر بگذارد و خطر بارداری خارج رحمی را افزایش دهد. این امر به ویژه در مواردی اتفاق می‌افتد که قبلاً مشکل باروری منجر به حاملگی خارج رحمی شده باشد.

جراحی ممکن است باعث زخم شدن لوله‌های رحمی شده و این امر باعث حاملگی‌های خارج رحمی در آینده شود. درصورتی‌که برداشتن یک یا هر دو لوله رحمی ضروری باشد، در مورد درمان‌های احتمالی باروری با پزشک خود صحبت کنید. یکی از درمان‌ها لقاح آزمایشگاهی است که شامل کاشت تخمک بارور شده در رحم است.

به یاد داشته باشید که بسیاری از خانم‌ها بارداری و نوزاد سالم دارند. هنگامی که آماده شدید، با پزشک خود در مورد روش‌های داشتن یک بارداری سالم در آینده صحبت کنید.