گل مژه (Stye) یک التهاب برجسته قرمز رنگ در سطح خارجی یا داخلی پلک و حاوی چرک و سلولهای ملتهب است که در اثر آلودگی غده یا فولیکول ایجاد میشود. گل مژه که بیشتر در کودکان مشاهده میشود، در اثر یک عفونت باکتریایی ( در اینجا بیشتر بخوانیم) ایجاد میشود. پلک ها غدد چربی زیادی دارند که به حفظ رطوبت چشم کمک کرده و با تولید اشک، ذرات خارجی را از چشم خارج می‌کنند. هرگاه این غدد و یا فولیکول‌های مو با سلولهای مرده پوست و باکتریها مسدود شوند، عفونت ایجاد میشود. گل مژه برخلاف بافت نرمش بسیار دردناک است و معمولا در یک چشم اتفاق می‌افتد. این عفونت غالبا به خودی خود بهبود می‌یابد اما در برخی موارد ممکن است به درمان پزشکی نیاز باشد.
علائم گل مژه چیست؟
علائم گل مژه در افراد مختلف متفاوت و شامل موارد زیر است:
- پلک متورم
- قرمزی و درد در لبه پلک
- ایجاد پوسته‌ای در لبه پلک
- احساس وجود جسمی در چشم
- حساسیت به نور
- آبریزش چشم
- ترشحات زرد رنگ
چه عواملی باعث ایجاد گل مژه میشود؟
گل مژه اغلب توسط باکتریهای استافیلوکوک ایجاد میشود. این باکتریها روی پوست زندگی می‌کنند و به طور معمول بی ضرر هستند. با این حال، وقتی غده چربی یا فولیکول مو با سلولهای مرده پوست یا چربی مسدود شود، این باکتریها در غده گیر کرده و باعث ایجاد عفونت می‌شوند. لمس یا مالش چشم معمول ترین راه انتقال باکتریها است. برخی از عواملی که خطر ورود باکتری به چشم را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- خارش چشم در اثر تب یونجه یا آلرژی (در اینجا بیشتر بخوانیم)
- التهاب پلک (بلفاریت)
- استفاده از ریمل یا خط چشم
- با آرایش خوابیدن
- بیماریهای پوستی مانند درماتیت سبورئیک
- بیماریهایی مانند دیابت
علاوه بر این موارد، استفاده از لنز نامناسب، تماس دست آلوده با لنز، استفاده از لنز در هنگام خواب، استفاده مجدد از لنزهای یکبار مصرف و یا تاریخ گذشته خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهند.
جلوگیری از ایجاد گل مژه
دستان خود را با صابون و آب گرم شسته و از تماس دست آلوده با چشم خودداری کنید. گل مژه مسری نیست، اما چون باکتریها به راحتی از طریق لوازم آرایش آلوده منتقل می‌شوند، هرگز از لوازم آرایش افراد دیگر، به خصوص ریمل و خط چشم استفاده نکنید. علاوه بر این بهتر است لوازم آرایش خود را با توجه به میزان استفاده، طبق دستورالعمل زیر جایگزین کنید:
- ریمل مژه و ابرو هر سه ماه یکبار (در صورت استفاده روزانه)
- خط چشم مایع هر سه ماه یکبار
- مداد چشم جامد هر دو یا سه سال یکبار
انواع گل مژه
- هوردئولوم (Hordeolum): یکی از شایع ترین نوع گل مژه است که در نتیجه‌ی آبسه یا چرک در غدد چربی چشم بوجود می آید.
- کراتوز (Keratosis): کراتوز در واقع ترکیب کراتین، پوست و بافت بوده و در انواع مختلفی دیده می شود: اکتینیک (actinic)، سبورهیک (seborrheic)، کراتوز پیلاریس (keratosis pilaris).
- شالازیون (Chalazia) یا کیست میبومین: این نوع گل مژه در اثر عدم درمان هوردئولوم بوجود می آید. کیست میبومین یا همان شالازیون در واقع به تجمع میکروب ها و آلودگی هایی گفته میشود که نتیجه یک عفونت درمان نشده می باشد و به شکل توده سفید توپ مانند ظاهر می شوند.
- کیست غده‌ی عرق (Sweat Gland): این نوع گل مژه ممکن است حاوی سلول های سرطانی باشد بنابراین بهتر است توسط پزشک معاینه شود تا احتمال سرطانزا بودن آن مشخص شود. این نوع التهاب به شکل توده‌ای کروی و براق است که در نزدیکی مجراهای اشکی چشم ایجاد و ظاهر می شود.
- کیست اینکلوژن (Inclusion): این نوع گل مژه که پر از مایع و سفید رنگ است باعث ایجاد تورم در پلک شده و با درد شدیدی همراه است. در این مورد نیز بهتر است معاینه توسط پزشک انجام گیرد.
گل مژه چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص گل مژه به آزمایش خاصی نیاز نیست و پزشک معمولاً با مشاهده و انجام معاینه فیزیکی پلک ها و مژه ها آن را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز می کند.
گل مژه چگونه درمان میشود؟
هرگز سعی نکنید که چربی گل مژه را با فشار خارج کنید، زیرا ممکن است عفونت به بقیه پلک و چشم منتقل شود. گل مژه معمولا در عرض یک هفته برطرف می شود اما در صورت عدم بهبودی می‌توان از آنتی بیوتیک‌های موضعی استفاده کرد.
کمپرس گرم باعث تخلیه راحت‌تر مواد سفت و چربی میشود. استفاده از کمپرس گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه و سه تا چهار بار در روز توصیه شده است. ماساژ دادن دورانی با نوک انگشتان در هنگام کمپرس گرم یا بعد از آن به تخلیه بهتر کمک می‌کند.
استفاده از صابون یا شامپوی ملایم بر روی پنبه باعث تخلیه بهتر شده و ممکن است با مقدار کمی خون همراه باشد که طبیعی است. اما در صورتی که خونریزی زیاد باشد می بایست بلافاصله به پزشک مراجعه شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
گل مژه معمولاً بدون درمان برطرف میشود. اما اگر ظرف چند روز و با استفاده از درمانهای خانگی بهبود نیابد و با تورم و یا تخلیه زیاد خون همراه باشد، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
پزشک در این حالت بعد از بی حس کردن پلک، یک برش کوچک در آن ایجاد کرده و چرک و بقایای آن را تخلیه می‌کند. این مواد معمولا توسط پزشک و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از نظر سرطانزا بودن احتمالی ارزیابی شوند.
منابع:
healthline.com , webmd.com
