سرفه خشک (Dry cough) چیست؟

سرفه در واقع واکنش مجاری تنفسی در مقابل تحریک کننده‌ها و یا خلط بوده و به دو صورت همراه با خلط (مولد) و خشک (غیر مولد) بروز می‌کند. در نوع اول، سرفه باعث خارج شدن خلط تولید شده از ریه‌ها می‌شود در صورتی که در سرفه خشک (Dry cough)خلطی تولید نمی‌شود. عوامل بسیاری از جمله آلرژی (در اینجا بیشتر بخوانیم) یا رفلاکس اسید معده می‌توانند باعث سرفه خشک شوند. اما سرفه خشک مزمن، صرف نظر از علت آن، می‌تواند زندگی روزمره (خصوصاً هنگام خواب شب) را تحت تأثیر جدی قرار دهد.

چه عواملی باعث سرفه خشک می‌شوند؟

- آسم

مجاری تنفسی در آسم (در اینجا بیشتر بخوانیم) باریک و متورم شده و منجر به سرفه‌های خشک یا همراه با خلط می‌شوند. سرفه (غالبا خشک) از علائم شایع آسم بوده اما بارزترین آن محسوب نمی‌شود و تنها در یک نوع آسم (CVA)، سرفه خشک (Dry cough) مزمن به عنوان علامت اصلی در نظر گرفته می‌شود.

علائم دیگر آسم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خس خس سینه
• تنگی نفس
• احساس تنگی نفس یا درد در قفسه سینه
• مشکل در خوابیدن به دلیل خس خس سینه یا سرفه
• حملات سرفه یا خس خس سینه
• شنیده شدن صدای سوت در هنگام بازدم

- رفلاکس اسید به مری

رفلاکس اسید به مری یک بیماری مزمن بوده و زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به طور منظم به داخل مری برگشته، مری را تحریک کرده و باعث ایجاد سرفه شود. این بیماری معمولا با علائم دیگری مانند سوزش سردل، درد قفسه سینه، ترش کردن، احساس یک توده در پشت گلو، سرفه مزمن، گلودرد مزمن، گرفتگی صدا و مشکل در بلع همراه است.

در اکثر موارد این مشکل با تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای ضد‌اسیدی مانند امپرازول (Prilosec) و لانزوپرازول (Prevacid) بهبود می‌یابد.

- ترشحات بینی

هنگامی که فرد به سرماخوردگی یا آلرژی فصلی مبتلا شود، غشاهای موجود در بینی در مقایسه با حالت عادی خلط بیشتری تولید می‌کند که به راحتی در پشت گلو تجمع کرده و باعث سرفه می‌شوند. این مشکل با علائم دیگری مانند گلو درد، احساس یک توده در پشت گلو، مشکل در بلع، آبریزش بینی و سرفه خصوصا در هنگام شب همراه است و معمولاً به دلیل آلرژی، عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود. صرف نظر از نوع عامل ایجاد کننده، دوش آب گرم، بخور و استفاده از اسپری بینی می‌تواند به پاکسازی سینوس‌ها و برطرف شدن علائم کمک کند.

- عفونت ویروسی

درصورت ابتلا به سرماخوردگی، علائم کوتاه مدت معمولاً کمتر از یک هفته بهبود می‌یابند اما سرفه ممکن است تا مدتها (حدود دو ماه) ادامه یابد. سرفه‌های پس از سرماخوردگی معمولاً خشک بوده و در نتیجه تحریک مجاری تنفسی بعد از بیماری ویروسی ایجاد می‌شوند. درمان این نوع سرفه دشوار بوده و به گذشت زمان و حوصله نیاز دارد. با توجه به اینکه سرفه فقط باعث تحریک بیشتر مجاری تنفسی می‌شود، مصرف داروهایی برای تسکین گلو می‌تواند در کاهش سرفه و بهبود مجاری تنفسی موثر باشد.

با توجه به اینکه بیش از نیمی از مبتلایان به بیماری کووید 19 (در اینجا بیشتر بخوانیم) نیز سرفه خشک را تجربه می‌کنند، بهتر است برای تشخیص دقیق این بیماری، به علائم دیگر و روشهای تشخیص آن بیشتر توجه شود.

علل دیگری نیز برای سرفه خشک (Dry cough) وجود دارد که کمتر شایع است:

- محرکهای محیطی

محرکهایی مانند دود، آلودگی و گرد و غبار در هوا و همچنین ذرات شیمیایی مانند دی اکسید گوگرد یا اکسید نیتریک نیز ممکن است مجاری تنفسی را تحریک کنند. هوای تمیزی که خیلی خشک یا خیلی سرد باشد نیز ممکن است برای بعضی از افراد تحریک کننده باشد. پس اگر در آب و هوای خشک زندگی می‌کنید، سعی کنید با استفاده از مرطوب کننده‌های هوا رطوبت را در هوای خانه تعدیل کنید.

- سیاه سرفه

سیاه سرفه یک بیماری بسیار مسری است که باعث سرفه خشک و شدید می‌شود. علائم این بیماری در مراحل اولیه با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شود اما در نهایت باعث ایجاد سرفه‌های غیرقابل کنترل می‌شود. سیاه سرفه در گذشته یک بیماری شایع در دوران کودکی بود، اما امروزه اکثر کودکان علیه آن واکسینه می‌شوند.

- ریه آسیب دیده

این عارضه که به آن «پنوموتوراکس» گفته می‌شود، معمولا در نتیجه آسیب به قفسه سینه و تخلیه ناگهانی ریه ایجاد می‌شود. این مشکل بیشتر در اثر آسیب ناشی از ورزش یا حادثه و یا تغییر فشار هوا در هنگام غواصی یا کوهنوردی مشاهده شده و در مبتلایان به بیماری ریوی شایعتر است. سرفه خشک، درد ناگهانی قفسه سینه و تنگی نفس از علائم بارز این بیماری محسوب می‌شوند.

- سرطان ریه

هرچند احتمال آن بسیار کم است، اما گاهی سرفه خشک و مداوم می‌تواند نشانه‌ای از سرطان ریه باشد. این سرفه معمولاً به خودی خود برطرف نشده و ممکن است با گذشت زمان دردناک تر شود و یا صدای متفاوتی داشته باشد. سایر علائم احتمالی سرطان ریه عبارتند از:

• سرفه همراه با خون
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خس خس سینه
• گرفتگی صدا
• کاهش بدون دلیل وزن

در صورتی که سیگار می‌کشید یا سابقه خانوادگی سرطان ریه دارید و سرفه خشک شما با هر یک از این علائم همراه است، حتما به پزشک مراجعه کنید.

- نارسایی قلبی

هرگاه عضله قلب، خون را به درستی پمپاژ نکند، نارسایی قلبی اتفاق می‌افتد. این بیماری در افرادی با بیماریهای عروق کرونر و فشار خون بالا بیشتر دیده می‌شود. سرفه مداوم و خشک یکی از علائم نارسایی قلبی است و حتی ممکن است با مخاطی صورتی یا سفید رنگ همراه باشد. علائم دیگر نارسایی قلبی عبارتند از:

درمان سرفه خشک

وقتی مجاری تنفسی بیش از حد حساس شوند، به راحتی با سرفه تحریک شده و یک چرخه معیوب ایجاد می‌شود، بنابراین درمان سرفه‌های خشک دشوار است. اما صرف نظر از علت ایجاد سرفه، می‌توانید از راهکارهای زیر برای تسکین آن استفاده نمایید:

• - قرصهای مکیدنی برای حفظ رطوبت و تسکین بافت تحریک شده گلو
• - داروهای ضد سرفه مانند دکسترومتورفان (Robitussin)
• - استفاده از عسل در نوشیدنی‌های گرم برای تسکین بافت تحریک شده گلو

منابع: www.healthline.com - www.webmd.com