سرب یک فلز بسیار سمی و یک سم بسیار قوی است که مسمومیت با آن یک بیماری جدی و گاهی کشنده است. مسمومیت با سرب (Lead poisoning) هنگامی اتفاق می‌افتد که سرب طی چند ماه یا چند سال در بدن جمع شود. تجمع سرب حتی در مقادیر کم هم می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند. کودکان کمتر از 6 سال در برابر این مسمومیت بسیار آسیب پذیر هستند و ممکن است رشد روحی و جسمی آنها به شدت تحت تاثیر قرار گیرد. رنگهایی که با استفاده از سرب تهیه می‌شوند و گرد و غبار آلوده به سرب در ساختمانهای قدیمی، متداول ترین منابع مسمومیت با سرب در کودکان هستند. کودکان معمولا با قرار دادن اشیا حاوی سرب در دهان یا لمس سرب و قرار دادن انگشتان در دهان مسموم می‌شوند. منابع دیگر آلودگی سرب، هوا، آب و خاک آلوده است. افرادی که با باتری کار می‌کنند، خانه‌ها را بازسازی می‌کنند و یا در تعمیرگاه‌های اتومبیل کار می‌کنند، ممکن است بیشتر از بقیه در معرض خطر مسمومیت قرار بگیرند. مسمومیت با سرب قابل درمان است، اما عوارض ناشی از آن قابل بازگشت نیست، بنابراین بهتر است با رعایت برخی اقدامات احتیاطی ساده از بدنمان در برابر سرب محافظت کنیم.
علائم مسمومیت با سرب چیست؟
علائم مسمومیت با سرب متنوع است و ممکن است بسیاری از قسمتهای بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بیشتر اوقات مسمومیت با سرب به آرامی و با قرار گرفتن مکرر در معرض مقادیر کم سرب اتفاق می‌افتد و مسمومیت در نتیجه یک بار تماس و یا بلعیدن آن اتفاقی نادر است.
علائم تماس مکرر با سرب عبارتند از:
- درد شکم
- گرفتگی شکم
- رفتار پرخاشگرانه
- یبوست
- مشکلات خواب
- سردرد
- حساس شدن
- از دست دادن اشتها
- خستگی
- فشار خون بالا
- بی حسی یا گزگز در اندام ها
- از دست دادن حافظه
- کم خونی
- اختلال در عملکرد کلیه
- از دست دادن مهارتهای رشد در کودکان
علاوه بر این موارد با توجه به اینکه مغز کودکان در حال رشد است، سرب می‌تواند باعث ایجاد ناتوانی ذهنی با علائم زیر شود:
- مشکلات رفتاری
- ضریب هوشی پایین
- نمرات ضعیف در مدرسه
- مشکلات شنوایی
- مشکلات یادگیری کوتاه مدت و بلند مدت
- تاخیر در رشد
دوز بالای مسمومیت با سرب نیز معمولا با علائم اضطراری زیر همراه است:
- درد و گرفتگی شدید شکم
- استفراغ
- ضعف عضلانی
- لنگ خوردن هنگام راه رفتن
- تشنج
- کما
- آنسفالوپاتی، که به صورت گیجی، کما و تشنج بروز می‌کند.
اگر کسی با این علائم شدید مواجهه شود، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کرده و اطلاعات لازم مانند سن، وزن، منبع مسمومیت، میزان احتمالی سرب مصرف شده و زمان مسمومیت را در اختیار پزشک معالج قرار دهد.
چه عواملی باعث مسمومیت با سرب می‌شود؟
مسمومیت با سرب با بلعیدن سرب و یا نفس کشیدن در گرد و غبار آلوده به سرب ایجاد می‌شود. سرب بدون بو و مزه بوده و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست.
منابع معمول سرب عبارتند از:
- رنگ به کار رفته در خانه‌های قدیمی
- گلوله و ساچمه پرده (وزنه‌های سربی پرده)
- لوله ها و شیرهای ظرفشویی که می‌تواند آب آشامیدنی را آلوده کند.
- خاک آلوده به دود ماشین
- مواد و وسایل هنری و رنگ آمیزی
- جواهرات و ظروف سفالی
- باتری ها
- خط چشم
- برخی از داروهای سنتی
چه کسانی در معرض مسمومیت با سرب قرار دارند؟
کودکان، به خصوص آنها که در خانه‌های قدیمی زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر مسمومیت با سرب قرار دارند، زیرا احتمال اینکه دست یا اشیا آلوده را در دهانشان قرار دهند، بیشتر است. علاوه بر این، مردم در کشورهای در حال توسعه به دلیل رعایت نکردن قوانین مربوط به آلودگیهای ناشی از سرب، در معرض خطر بیشتری هستند.
مسمومیت با سرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟
مسمومیت با سرب با آزمایش سرب در خون تشخیص داده می‌شود و ممکن است آزمایشات اضافی مانند آزمایش خون برای بررسی میزان ذخیره سلولهای آهن، اشعه ایکس و احتمالاً نمونه برداری از مغز استخوان نیز لازم باشد.
وجود هیچ مقداری از سرب در خون بی خطر نیست و بر اساس مطالعات انجام شده، میزان 5 میکروگرم در دسی لیتر نیز می‌تواند باعث ایجاد مشکل در کودکان شود.
مسمومیت با سرب چگونه درمان می‌شود؟
اولین مرحله درمان، مشخص کردن و حذف منبع سرب است. در موارد شدید می توان از روشی معروف به نام کلاتراپی استفاده کرد که در آن کل سرب موجود در بدن جمع آوری شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. از جمله کلاتورهای شیمیایی مورد استفاده در این روش، دو ماده EDTA و DMSA هستند. EDTA با عوارض جانبی اختلال در عملکرد کلیه همراه است و DMSA نیز اغلب باعث حالت تهوع، ناراحتی شکمی و واکنشهای آلرژیک (در اینجا بیشتر بخوانیم) می‌شود. حتی با استفاده از روشهای درمانی نیز از بین بردن عوارض ناشی از حضور طولانی مدت در معرض سرب بسیار سخت است.
چگونه می‌توان از مسمومیت با سرب جلوگیری کرد؟
- سعی کنید همیشه خانه را از گرد و غبار پاک کنید.
- برای تهیه غذا و نوشیدنی فقط از آب سرد استفاده کنید.
- قبل از غذا خوردن دستهای خود را بشویید.
- آب مصرفی خود را از نظر میزان سرب آزمایش کنید و اگر بالاتر از حد معمول است، از دستگاه تصفیه آب و یا آب معدنی استفاده کنید.
- شیرهای آب را مرتباً تمیز کنید.
- اسباب بازی ها و بطری های کودکان را مرتباً بشویید.
- به فرزندان خود بیاموزید بعد از بازی دستهای خود را بشویند.
- برای رنگ آمیزی از رنگ بدون سرب استفاده کنید.
- برای کودکان 1 تا 2 سال، غربالگری سطح سرب خون انجام دهید.
بزرگسالان معمولا در مواجهه با مقادیر متوسط سرب، بدون هیچ گونه عارضه خاصی بهبود می‌یابند، اما در کودکان بهبودی ممکن است زمان بر باشد و گاهی حتی قرار گرفتن در معرض مقادیر کم سرب نیز باعث ایجاد ناتوانی ذهنی دائمی در آنها شود.
منابع:
healthline.com, mayoclinic.org
نظرات مشتریان ما
نظری ثبت نشده است