نوشابه‌ها از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های گازدار محسوب می‌شوند اما نوشابه‌های رژیمی (Diet Drinks) یا بدون کالری که برای اولین بار در دهه 1950 و برای افراد دیابتی تولید شدند، در سالهای اخیر بیشتر مورد توجه افرادی با تمایل به کاهش وزن و یا کنترل میزان قند مصرفی قرار گرفته‌اند. علت محبوبیت نوشابه‌های رژیمی استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام، سیکلمات، ساخارین، اسو سولفام پتاسیم یا سوکرالوز به جای شکر است. اما آیا این نوشابه‌ها واقعا رژیمی هستند؟

نوشابه‌های رژیمی مغذی نیستند!

این نوشابه‌ها مخلوطی از آب گازدار، شیرین‌کننده مصنوعی یا طبیعی، رنگ، طعم دهنده‌ها، کافئین و سایر افزودنیهای مجاز خوراکی هستند. نوشابه‌های رژیمی (Diet Drinks) هیچگونه ارزش غذایی نداشته و تنها مزیتشان کالری بسیار پایین آنهاست.

• - آب گازدار، با حل شدن دی اکسید کربن در آب تحت فشار تولید می‌شود.
• - شیرین کننده‌ها، شامل شیرین کننده‌های مصنوعی رایج مانند آسپارتام، ساخارین، سوکرالوز و یا شیرین کننده گیاهی مانند استویا هستند که 200 تا 13000 برابر شیرین‌تر از قند معمولی اند.
• - اسیدها، اسیدهای خاصی مانند اسید سیتریک، مالیک و فسفریک که برای افزودن طعم ترش به نوشیدنی‌های سودا استفاده می‌شوند و بر مینای دندان اثر فرسایشی دارند.
• - رنگها، بیشترین رنگ‌های مورد استفاده کاروتنوئیدها، آنتوسیانین‌ها و کارامل ها هستند.
• - طعم، از آبمیوه‌های طبیعی و یا طعم دهنده های مصنوعی برای افزودن طعم به این نوشابه ‌ها استفاده می‌شود.
• - مواد نگهدارنده، معمولا از بنزوات پتاسیم به عنوان یک ماده نگهدارنده استفاده می‌شود که باعث افزایش ماندگاری نوشابه‌های رژیمی قبل از مصرف می‌شود.
• - ویتامین‌ها و مواد معدنی، با توجه به سالم و بدون کالری بودن این دسته از مواد، برخی از تولیدکنندگان از این مواد در ترکیبات نوشابه های رژیمی استفاده می‌کنند.
• - کافئین، مانند نوشابه‌های معمولی، بسیاری از نوشابه‌های رژیمی نیز حاوی کافئین هستند.

نوشابه های رژیمی و کاهش وزن

از آنجا که نوشابه‌های رژیمی معمولاً فاقد کالری هستند، به نظر می‌رسد که می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. در حالی که مطالعات نشان می‌دهند که مصرف زیاد این نوشابه‌ها در رژیم غذایی به دلیل داشتن شیرین‌کننده‌های مصنوعی با افزایش خطر چاقی و سندرم متابولیک همراه است. به نظر محققان نوشابه‌های رژیمی با تحریک هورمون‌های گرسنگی، تغییر در گیرنده‌های طعم شیرین و تحریک پاسخ‌های دوپامین در مغز، اشتها را افزایش داده و با توجه به کالری بسیار کم شان، فرد را وادار به مصرف بیشتر غذاهای شیرین و پر کالری و در نتیجه افزایش وزن می‌کنند. با این حال، مطالعات انسانی چنین تحقیقاتی را تایید نمی‌کنند.

نظریه دیگری هم در این زمینه وجود دارد که ارتباط نوشابه رژیمی با افزایش وزن را به عادات غذایی غلط مصرف کننده‌ها که منجر به افزایش وزن می‌شود، نسبت می‌دهد.

با این حال، مطالعات تجربی انجام شده نشان می‌دهد که جایگزینی نوشیدنی‌های معمولی با نوشابه‌های رژیمی منجر به کاهش وزن شده است. مطالعه‌ای به مدت یک سال بر روی شرکت‌کنندگانی با وزن بالا انجام گرفت که گروه اول روزانه 710 میلی لیتر نوشابه رژیمی و گروه دوم به همین میزان آب در رژیم غذایی خود استفاده می‌کردند. در پایان مطالعه مشخص شد که گروه اول به طور متوسط 21/6کیلوگرم و گروه دوم تنها2/5کیلوگرم کاهش وزن داشته‌اند. اما با توجه به نتایج مطلوب‌تر مطالعات تأمین شده توسط صنایع شیرین کننده‌های مصنوعی نسبت به مطالعات غیرصنعتی می‌توان به اعتبار نتایج آنها شک کرد و به طور کلی، برای تعیین تأثیرات واقعی نوشابه‌های رژیمی (Diet Drinks) بر کاهش وزن، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

مطالعات ضد و نقیض مشابهی تاثیر و عدم تاثیر نوشابه‌های رژیمی را بر بیماریهای قلبی، کلیوی، افزایش فشار خون و دیابت نوع دوم نشان می‌دهد.

توصیه پزشک‌بوک این است که تا مشخص شدن تاثیر دقیق نوشابه‌های رژیمی بر سلامتی افراد، در مصرف آنها نیز مانند سایر نوشیدنی‌ها جانب اعتدال رعایت شود.