نفخ شکم (Flatulence) چیست؟ نفخ شکم معمولا به دلیل تجمع گاز در دستگاه گوارش به یکی از دو دلیل زیر ایجاد می‌شود، ممکن است هوایی که در هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن بلعیده می‌شود باعث تجمع اکسیژن و ازت در دستگاه گوارش و ایجاد نفخ گردد و یا گازهای هضم‌کننده مانند هیدروژن، متان و دی‌اکسید کربن همزمان با هضم غذا جمع شده و باعث ایجاد نفخ شکم شوند. نفخ شکم بسیار شایع است و اکثر مردم روزانه حدود 20-10 بار گاز را از سیستم گوارش (از طریق مقعد) تخلیه می‌کنند اما در صورت تخلیه بیشتر، به بررسی دلایل و برطرف کردن آن نیاز است.
چه چیزی باعث نفخ شکم (Flatulence) می شود؟
- بلعیدن هوا
معمولا در طول روز و در هنگام خوردن و آشامیدن مقداری هوا به صورت طبیعی بلعیده می‌شود. اما هرچه مقدار هوای بلعیده شده بیشتر باشد، نفخ شکم نیز بیشتر می‌شود. مواردی که ممکن است باعث بلع بیش از حد هوا شوند عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- مکیدن (مانند استفاده از نی در مکیدن نوشیدنی‌ها)
- نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار
- تند غذا خوردن
- برخی رژیم‌های غذایی
مصرف برخی از غذاها مانند لوبیا، کلم، پیاز، کلم بروکلی، کشمش، عدس، آلو خشک، گلابی، سیب، لبنیات و همچنین غذاهای سرشار از فروکتوز یا سوربیتول، مانند آبمیوه ها باعث افزایش گاز در سیستم گوارش می‌شوند. هضم این مواد غذایی معمولا مدت زمان زیادی طول کشیده و منجر به ایجاد بوی نامطبوع همراه با نفخ شکم می‌شود. علاوه بر این، برخی از غذاها به طور کامل جذب نشده و بدون هضم کامل، به روده بزرگ منتقل می‌شوند. باکتری‌های روده بزرگ، مواد غذایی را تجزیه می‌کنند که در نتیجه آن گاز آزاد شده و باعث نفخ شکم می‌شود.
- بارداری
همراه با تغییرات بدن در هنگام بارداری، ممکن است به دلیل افزایش فعالیت هورمونی و کند شدن روند هضم، تغییرات ناخوشایندی مانند افزایش تولید گاز در سیستم گوارش نیز اتفاق بیفتد.
- قاعدگی
تغییرات هورمونی در طول دوره قاعدگی (در اینجا بیشتر بخوانیم) در برخی مواقع با تغییراتی در باکتری‌های دستگاه گوارش همراه است که گاهی اوقات منجر به افزایش نفخ شکم می‌شود.
علت نفخ بیش از حد چیست؟
در صورتی که فردی با وجود رعایت رژیم غذایی (مصرف کم کربوهیدرات و قند) و همچنین نخوردن هوای اضافی در هنگام بلع (مانند موارد گفته شده در بالا)، نفخ بیش از حد را تجربه می‌کند ممکن است به دلیل وجود یک بیماری باشد.
شرایط بالقوه متفاوتی از جمله برخی مشکلات گوارشی می‌توانند زمینه‌ساز نفخ شکمی باشند. برخی از این شرایط عبارتند از:
- ورم معده و روده
- عدم توانایی هضم برخی مواد غذایی مانند لاکتوز
- سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- دیابت
- اختلال در اشتها
- سندرم دامپینگ
- بیماری رفلاکس معده (GERD)
- زخم معده
- سرطان روده بزرگ
درمان‌های خانگی نفخ شکم
با توجه به علت مشکل، روشهای مختلفی برای درمان نفخ شکم (Flatulence) وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- - اگر رژیم غذایی شما حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات دیر هضم است آنها را با کربوهیدرات‌هایی که هضم راحت‌تری دارند، مانند سیب زمینی، برنج و موز جایگزین کنید.
- - مصرف غذاهایی که باعث نفخ بیش از حد می‌شوند را محدود کرده و یا از مصرف آنها خودداری کنید.
- - تعداد وعده‌های غذایی خود را از سه وعده غذایی بزرگ در طول روز به حدود پنج تا شش وعده غذایی کوچک تغییر دهید.
- - غذای خود را درست بجوید و از انجام هر کاری (جویدن آدامس یا سیگار کشیدن) که باعث افزایش میزان بلعیدن هوا می‌شود خودداری کنید.
- - انجام ورزش می‌تواند به تقویت هضم کمک کرده و از نفخ شکم جلوگیری کند.
- - مصرف برخی قرص‌ها به دلیل جذب گاز تولید شده در سیستم گوارشی، نفخ را کاهش می‌دهد، اما این داروها معمولا به صورت موقت و به عنوان مسکن مصرف می‌شوند.
چطور از نفخ شکم جلوگیری کنیم؟
مصرف برخی از غذاها با نفخ کمتری همراه است مانند:
- گوشت، مرغ و ماهی
- تخم مرغ
- سبزیجاتی مانند کاهو، گوجه فرنگی، کدو سبز و بامیه
- میوه‌هایی مانند طالبی، انگور، توت، گیلاس، آووکادو و زیتون
- کربوهیدرات‌هایی مانند نان بدون گلوتن (در اینجا بیشتر بخوانیم) و برنج
اما با توجه به متفاوت بودن واکنش ما نسبت به برخی از غذاها، گاهی اوقات برای جلوگیری از نفخ شکم به تغییر رژیم نیاز است.
چه موقع برای نفخ شکم به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم زیر به همراه نفخ شکم می‌بایست به پزشک مراجعه شود:
- شکم متورم
- درد شکم
- احساس وجود گاز مداوم و شدید در سیستم گوارش
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- لاغری ناخواسته
- سوزش سردل
- خون در مدفوع
تشخیص نفخ شکم چگونه انجام می‌شود؟
نفخ شکم به خودی خود نیاز به تشخیص پزشکی ندارد اما در صورت تشدید نفخ و بدتر شدن شرایط و همچنین طولانی شدن این مشکل حتما می بایست برای درمان نفخ به پزشک مراجعه کرد. پزشک از طریق پرسش در مورد عادات غذایی، بررسی علائم، انجام معاینه فیزیکی و در مواردی آزمایش خون علت ایجاد نفخ را شناسایی کرده و روش مناسبی برای درمان ارائه می‌دهد.
منابع: healthline.com - webmd.com
نظرات مشتریان ما
نظری ثبت نشده است