تیروئید (Thyroid) یک غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلوی گردن قرار دارد. این غده هورمون‌های تترایودوتیرونین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) را ترشح می‌کند تا در تنظیم و استفاده انرژی به بدن کمک کنند. تیروئید در واقع وظیفه تأمین انرژی برای تمام اعضای بدن، کنترل متابولیسم و عملکرد دستگاههای بدن مانند دستگاه گوارش و قلب را بر عهده دارد و بدون مقدار مناسب هورمونهای تیروئید، عملکردهای طبیعی بدن مختل می‌شوند.

در پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) این هورمونها بیش از حد تولید شده و در کم کاری تیروئید (Hypothyroidism) به اندازه کافی تولید نمی‌شوند. تشخیص این دو مشکل تیروئید و درمان علت زمینه‌ای آن می‌تواند علائم را تسکین داده و از بروز عوارض جلوگیری کند. برای تشخیص نوع تیروئید خود در منزل یا محل کار کلیک کنید.

چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می‌شود؟

عوامل زیادی می‌تواند باعث پرکاری تیروئید شود. بیماری گریوز، یک اختلال خود ایمنی و شایعترین علت پرکاری تیروئید است. در این اختلال، آنتی بادیها برای ترشح بیش از حد هورمون تیروئید (Thyroid) تحریک می‌شوند. این بیماری در زنان شایعتر از مردان بوده و ریشه ژنتیکی دارد.

سایر دلایل پرکاری تیروئید عبارتند از:

• وجود ید اضافی در بدن (ماده اصلی در ترشح هورمونها)
• تیروئیدیت، یا التهاب تیروئید که باعث ترشح هورمونها از غده می‌شود.
• وجود تومور در تخمدان یا بیضه
• وجود تومورهای خوش خیم غده تیروئید یا غده هیپوفیز
• مصرف مقادیر زیاد تترایودوتیرونین از طریق مکمل‌های غذایی یا دارو

علائم پرکاری تیروئید چیست؟

وجود مقادیر بالای یکی از هورمونهای تیروئید و یا هر دوی آنها می‌تواند باعث افزایش متابولیسم بدن ( فوق متابولیک) شود. در این حالت فرد ممکن است ضربان قلب بالا، فشار خون بالا، تعریق زیاد، لرزش دست و عدم تحمل در برابر گرما را تجربه کند. پرکاری تیروئید همچنین باعث حرکات بیشتر روده، کاهش وزن و چرخه قاعدگی (در اینجا بیشتر بخوانیم) نامنظم در زنان می‌شود. در این حالت غده تیروئید ممکن است به صورت گواتر (متقارن یا یک طرفه) متورم شده و چشم‌ها (در بیماری گریوز) کاملا برجسته به نظر برسند. علائم دیگر پرکاری تیروئید عبارتند از:

• افزایش اشتها
• عصبی بودن
• بی قراری
• عدم تمرکز
• ضعف
• ضربان قلب نامنظم
• مشکل خوابیدن
• موهای نازک و شکننده
• خارش
• ریزش مو
• تهوع و استفراغ
• رشد پستان در مردان

اما در صورت مشاهده علائمی مانند سرگیجه، تنگی نفس، از دست دادن هوشیاری و ضربان سریع و نامنظم قلب فورا به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید. پرکاری تیروئید در مواردی ممکن است به سکته مغزی و همچنین نارسایی قلب نیز منجر شود. در درمان این بیماری که با استفاده از ید رادیواکتیو انجام می‌شود، سطح هورمون تیروئید (Thyroid) برای همیشه پایین نگه داشته می‌شود.

چه عواملی باعث کم کاری تیروئید می‌شود؟

شیوع کم کاری تیروئید نیز مانند پرکاری تیروئید در زنان بیشتر از مردان بوده و با وجود اینکه معمولاً افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند، اما در هر سنی ممکن است بروز کند. علت شایع کم کاری تیروئید، یک بیماری خود ایمنی با عنوان «تیروئیدیت هاشیموتو» است که در آن به غده تیروئید حمله می‌شود و با ایجاد یک التهاب مزمن، میزان عملکرد تیروئید کاهش می‌یابد.

علائم و نشانه های کم کاری تیروئید چیست؟

نشانه‌های کم کاری تیروئید در افراد مختلف، متفاوت است، زیرا شدت بیماری بر نوع علائم و زمان مشاهده آنها تأثیر می‌گذارد. علائم اولیه این بیماری شامل افزایش وزن و خستگی بوده و در اکثر افراد طی سالهای متمادی به تدریج پیشرفت می‌کند. علائم و نشانه‌های دیگر کم کاری تیروئید به صورت زیر هستند:

• خستگی
• افسردگی
• یبوست (در اینجا بیشتر بخوانیم)
• احساس سرما
• پوست خشک
• افزایش وزن
• ضعف عضلانی
• تعریق کم
• کاهش ضربان قلب
• افزایش کلسترول خون
• درد و سفتی مفاصل
• موهای خشک و کم پشت
• حافظه ضعیف
• مشکلات باروری یا تغییرات قاعدگی
• درد، سفتی و حساسیت عضلانی
• گرفتگی صدا
• صورت پف کرده و حساس

درمان تیروئید با دارو 

در درمان کم‌کاری و پرکاری تیروئید قرص لووتیروکسین پیشنهاد می شود، که این دارو با تامین هورمون های لازم بدن سطح هورمون های بدن را به حالت نرمال بهبود می‌بخشد. برای خرید این دارو به داروخانه آنلاین پزشک بوک کراجعه کنید و در صورت نیاز با مشاوره پزشکی مقدار دوز مصرفی را مشخص کنید.

تشخیص این بیماری از طریق آزمایش خون در منزل  و یا پس از شروع علائم صورت می‌گیرد. در بیشتر درمانها، هورمونهایی در بدن جایگزین شده و به عملکرد طبیعی بدن کمک می‌کنند.