آرتروز (Arthiritis) تورم، التهاب و حساسیت یک یا چند مفصل است که در نتیجه تجزیه غضروف ایجاد می‌شود. غضروف بافت سفت و لغزنده‌ای است که محل اتصال استخوانها به مفصل مانند مچ دستان، زانوها، لگن یا انگشتان را می‌پوشاند. علائم اصلی آرتروز درد و سفتی مفصل است که به طور معمول با افزایش سن بدتر می‌شود. این علائم به تدریج و با گذشت زمان بروز می‌کنند، اما ممکن است به طور ناگهانی نیز ظاهر شوند. آرتروز معمولاً در بزرگسالان بالای 65 سال دیده می‌شود و تقریباً از هر پنج بزرگسال یک نفر به نوعی از این بیماری مبتلا است. این بیماری در زنان بیشتر از مردان و در افراد چاق بیشتر از افراد دیگر دیده می‌شود و درمان آن که در واقع کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی است، با توجه به نوع آرتروز متفاوت است.

چه عواملی باعث آرتروز می‌شوند؟

غضروف یک بافت پیوندی محکم اما انعطاف پذیر در مفاصل است که عملکرد آن خنثی کردن فشار و شوک ایجاد شده بر مفاصل در هنگام حرکت و محافظت از آنها است. کاهش مقدار طبیعی غضروف باعث ایجاد برخی از انواع آرتروز می‌شود. عفونت یا آسیب به مفاصل مانند ساییدگی و پارگی می‌تواند تجزیه طبیعی بافت غضروف را تشدید کند و یکی از شایع ترین علتهای بروز آرتروز است. سن بالا، سابقه خانوادگی،‌ ژنتیک، اضافه وزن، عفونت باکتریایی (در اینجا بیشتر بخوانیم)، نحوه نشستن و ایستادن، جنسیت و آسیب وارده به مفاصل خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می‌دهد.

علائم آرتروز چیست؟

درد، سفتی و تورم مفاصل از شایعترین علائم آرتروز است و فرد ممکن است با کاهش دامنه حرکتی و قرمزی پوست اطراف مفصل مواجه شود. بسیاری از این علائم هنگام صبح بیشتر احساس می‌شوند و میزان شدت آنها در طول زمان می‌تواند ثابت یا متغیر باشد اما موارد شدید ممکن است منجر به آسیب دائمی مفصل شود.

انواع اصلی آرتروز یعنی استئوآرتریت (آرتروز) و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) به صورتهای مختلفی باعث آسیب به مفاصل می‌شوند.

در آرتروز آسیب به غضروف مفصل باعث ایجاد اصطکاک در مفاصل، سایش استخوانها بر روی هم و خرد شدن آنها، درد و محدودیت در هنگام حرکت می‌شود. این ساییدگی ممکن است به تدریج و یا بر اثر آسیب دیدگی مفصل یا عفونت ایجاد شود. آرتروز باعث ایجاد تغییر در استخوانها، التهاب مفصل و خراب شدن بافتهایی می‌شود که عضله را به استخوان متصل می‌کنند.

در روماتیسم مفصلی (در اینجا بیشتر بخوانیم) سیستم ایمنی بدن به لایه داخلی کپسول مفصل، غشایی سخت که تمام قسمتهای مفصل را در بر می‌گیرد، حمله کرده و باعث التهاب و تورم آن می‌شود. این بیماری به تدریج غضروف و استخوان در نزدیکی مفاصل را از بین می‌برد.

آرتروز چگونه درمان می‌شود؟

هدف اصلی در درمان آرتروز کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر به مفاصل است. هیچ درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد و مواردی مانند استفاده از دارو،‌ فیزیوتراپی و انجام عمل جراحی تا حد زیادی در کاهش علائم نقش دارند.

1- دارو

انواع مختلفی از داروها در کنترل و درمان آرتروز موثر هستند:

• مسکن‌هایی مانند هیدروکدون (ویکودین) یا استامینوفن (تایلنول) برای کنترل درد موثرند، اما به کاهش التهاب کمک نمی‌کنند.
• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن (Advil) و سالیسیلات‌ها مانند منتول و متیل سالیسیلات (با ایجاد حس خنکی و سپس گرما روی پوست) به کنترل درد و کاهش التهاب کمک می‌کنند.
• کرم های منتول یا کپسایسین مانع انتقال علائم درد از مفاصل و عدم احساس درد می‌شوند.
• کورتیکو استروئیدها مانند پردنیزون یا کورتیزون با سرکوب سیستم ایمنی به کاهش التهاب کمک می‌کنند.

2- عمل جراحی

جراحی با جایگزینی با مفصل مصنوعی و معمولاً برای مفاصل باسن و زانو انجام می‌شود. اگر آرتروز در انگشتان یا مچ دست باشد، پزشک از روش هم جوشی مفصلی استفاده می‌کند که در آن انتهای استخوانها به هم قفل می‌شوند.

3- فیزیوتراپی

فیزیوتراپی شامل تمریناتی است که به تقویت عضلات اطراف مفصل آسیب دیده کمک می‌کند و در درمان آرتروز موثر است. این تمرینات درد و محدودیت حرکتی ایجاد شده را کاهش داده و به کنترل بیماری و کاهش عوارض ناشی از آن کمک می‌کند.

4- تغییر در سبک زندگی

وزن متناسب خطر ابتلا به آرتروز را کاهش می‌دهد. رژیم غذایی سالم و سرشار از آنتی اکسیدان‌ها مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه به کاهش التهاب کمک می‌کند. مصرف ماهی و آجیل هم در کاهش التهاب موثر است، اما لبنیات،‌ گوشت، غذاهای سرخ شده، فرآوری شده و غذاهایی با قند بالا باعث افزایش التهاب شده و به افراد مبتلا به آرتروز توصیه نمی‌شود.

نقرس یکی از انواع آرتروزها است که به دلیل افزایش سطح اسید اوریک در بدن ایجاد می‌شود و معمولا نتیجه مصرف غذاهایی مانند غذاهای دریایی، شراب قرمز و گوشت است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که رژیم غذایی بدون گلوتن (در اینجا بیشتر بخوانیم) ممکن است علائم و پیشرفت بیماری را در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی متوقف کند.

ورزش منظم باعث انعطاف پذیری مفاصل می‌شود. شنا که مانند دویدن و راه رفتن به مفاصل فشار وارد نمی‌کند، ورزشی مناسب برای افراد مبتلا به آرتروز است. کم خوابی می‌تواند درد و خستگی آرتروز را تشدید کند، برای داشتن خواب راحت بهتر است از مصرف کافئین و انجام ورزش های سنگین قبل از خواب پرهیز کنید.

منابع:
mayoclinic.org, healthline.com, webmd.com