فوبیا چیست؟

فوبیا یک واکنش ترس غیر منطقی و بیش از حد است. اگر به فوبیا یا هراس مبتلا هستید، ممکن است در زمان مواجه با منبع ترس، احساس شدید ترس و وحشت را تجربه کنید. این نوع ترس می‌تواند از مکان، موقعیت و یا یک شی خاص باشد. برخلاف اختلالات اضطرابی دیگر، هراس معمولاً به چیز خاصی مرتبط است.

فوبیا می‌تواند آزار دهنده و در موارد شدید، اذیت‌ کننده باشد. افراد مبتلا به فوبیا اغلب متوجه غیرمنطقی بودن ترس خود هستند، اما قادر به انجام کاری در این زمینه نیستند. چنین ترس‌هایی می تواند در کار، مدرسه و روابط شخصی فرد تداخل ایجاد کنند.

علل ایجاد فوبیا چیست؟

عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو می‌توانند در ایجاد فوبیا نقش داشته باشند. کودکانی که خویشاوندانی با اختلالات اضطرابی دارند در معرض خطر فوبیا قرار دارند. تجربه حوادث ناراحت کننده‌ نیز می‌تواند فوبیا ایجاد کند. ترس از قرار گرفتن در فضاهای محدود، ارتفاع بسیار زیاد، حیوانات یا حشرات همگی می‌تواند نوعی فوبیا باشد. سوء مصرف مواد و افسردگی (بیشتر بخوانیم) نیز با ایجاد هراس ارتباط دارد. فوبیا علائمی متفاوت از بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی دارد. در اسکیزوفرنی، افراد دچار توهم بینایی و شنوایی، هذیان، پارانویا و علائمی غیر سازمان یافته هستند.

آگورافوبیا (ترس از فضاهای باز)

آگورافوبیا (ترس از فضاهای باز) ترس از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی است که نمی‌توانید از آنها فرار کنید. افراد مبتلا به آگورافوبیا از قرار گرفتن در جمعیت زیاد یا گیر افتادن در جایی بیرون از خانه ترس دارند. آنها اغلب از حضور در موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کرده و تمایل دارند در خانه‌های خود بمانند. بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا اگر در مکانی قرار بگیرند که نتوانند فرار کنند، دچار حمله وحشت شوند.

هراس اجتماعی

هراس اجتماعی یا اختلال اضطراب اجتماعی، یک نگرانی شدید در مورد موقعیت‌های اجتماعی است و می تواند منجر به انزوا از خود شود. هراس اجتماعی می‌تواند آنقدر شدید باشد که ساده‌ترین تعاملات مانند سفارش در رستوران یا حتی پاسخگویی به تلفن نیز باعث وحشت شوند. افراد مبتلا به هراس اجتماعی اغلب برای جلوگیری از تجربه چنین هراسی از قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی خودداری می کنند.

گلوسو فوبیا

این حالت به اضطراب یا ترس از صحبت کردن در مقابل مخاطب گفته می‌شود. افراد مبتلا به این فوبیا، حتی وقتی به فکر قرار گرفتن در مقابل گروهی از افراد می‌افتند، علائم جسمی شدیدی نشان می‌دهند.

اکروفوبیا

همان ترس از ارتفاع است و افراد مبتلا به این ترس از حضور در کوه‌ها، پل‌ها یا طبقات بالاتر ساختمان‌ها خودداری می‌کنند. این افراد علائمی مانند سرگیجه، تعریق و احساس کم شدن یا از بین رفتن هوشیاری را تجربه می‌کنند.

کلاستروفوبیا

ترس از قرار گرفتن در فضاهای بسته و یا کوچک است. این اختلال می‌تواند حتی وقتی در حال رانندگی در ماشین خود و یا در حال استفاده از آسانسور هستید شما را درگیر کند.

دنتوفوبیا

ترس از دندانپزشک یا اقدامات دندانپزشکی است. این ترس هراسی است که معمولاً پس از یک تجربه ناخوشایند در مطب دندانپزشکی ایجاد می‌شود و اگر مانع از مراقبت‌های لازم دندانپزشکی شود می‌تواند مضر باشد.

هموفوبیا

این بیماری هراس از خون یا آسیب است. فرد مبتلا به هموفوبیا ممکن است در اثر تماس و یا حتی مشاهده خون خود یا خون فرد دیگری غش کند.

نیکتوفوبیا

در واقع ترس از شب یا تاریکی است و تقریباً همیشه به صورت یک ترس معمول کودکانه آغاز می‌شود اما اگر تا سنین نوجوانی ادامه یابد، هراس محسوب می‌شود.

انواع دیگر فوبیا شامل موارد زیر است:

• آرکنوفوبیا ( ترس از عنکبوت)
• آویوفوبیا (ترس از پرواز)
• سینوفوبیا (ترس از سگ)
• اوفییدیوفوبیا (ترس از مار)

عوامل خطر

افرادی که استعداد ژنتیکی اضطراب دارند ممکن است در معرض خطر بالای فوبیا باشند. به نظر می‌رسد سن، جنسیت، وضعیت اقتصادی و اجتماعی برای برخی از هراسها عوامل خطر محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، بیشتر زنان دچار هراس از حیوان هستند. کودکان یا افرادی که از نظر اقتصادی و اجتماعی در سطح پایین قرار دارند، هراس اجتماعی دارند و اکثر مردان، مبتلایان به فوبیای دندانپزشک و پزشک هستند.

علائم فوبیا چیست؟

شایع‌ترین و ناتوان‌کننده ترین علامت هراس، وحشت است. از ویژگی‌های تجربه وحشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش تپش قلب
• تنگی نفس
• تکلم سریع و یا ناتوانی در صحبت کردن
• خشکی دهان
• ناراحتی معده
• حالت تهوع
• فشار خون بالا
• لرزیدن
• درد یا گرفتگی قفسه سینه
• احساس خفگی
• سرگیجه یا سبکی سر
• تعریق زیاد

با این حال، فرد مبتلا به فوبیا برای تشخیص دقیق نیازی به بروز این علائم ندارد.

گزینه‌های درمان فوبیا

درمان فوبیا می‌تواند شامل تکنیک‌های درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو باشد.

رفتار درمانی شناختی

رفتار درمانی شناختی، متداول‌ترین روش درمانی برای فوبیاست و شامل قرار گرفتن در معرض منبع ترس در یک محیط کنترل شده است. این روش درمانی می‌تواند میزان اضطراب را کاهش دهد. در واقع این درمان بر شناسایی و تغییر افکار منفی، باورهای ناکارآمد و واکنش‌های منفی به وضعیت هراس تمرکز دارد. در تکنیک های جدید از فناوری واقعیت مجازی استفاده می‌کنند تا افراد با خیال راحت در معرض منابع هراس خود قرار گیرند.

مصرف دارو

داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند به ایجاد تعادل در برز واکنش‌های عاطفی و جسمی هنگام ترس کمک کنند. در اغلب مواقع ترکیبی از دارو و درمان حرفه‌ای مفیدترین روش است.

اگر فوبیا دارید، بهتر است به دنبال درمان باشید. غلبه بر هراس ممکن است دشوار باشد، اما با یک درمان صحیح می‌توانید ترس‌های خود را کنترل کرده و زندگی بهتری داشته باشید.