اسکلروزیس چندگانه (Multiple Sclerosis) یک بیماری مزمن است که سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را درگیر کرده و باعث حمله سیستم ایمنی به میلین که لایه محافظ اطراف رشته‌های عصبی است می‌شود. این بیماری باعث التهاب، زخم و ایجاد ضایعات در بافتهای بدن شده و ارسال سیگنال از مغز به اندامهای بدن را با مشکل مواجه می‌کند. عوارض این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد علائم خفیفی را احساس می‌کنند و نیازی به درمان ندارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است در انجام کارهای روزمره با مشکل مواجه شوند. افراد مبتلا به ام اس طیف گسترده‌ای از علائم را تجربه می‌کنند و به دلیل ماهیت این بیماری گاهی ممکن است علائم یک فرد از نظر شدت در زمانهای مختلف متغیر باشد. خستگی و مشکل در راه رفتن دو مورد از رایج ترین علائم هستند. در 80 درصد از افراد مبتلا به ام اس خستگی گزارش می‌شود. این خستگی معمولا ناتوان کننده بوده و بر توانایی فرد در محیط کار و انجام کارهای روزمره تأثیر می‌گذارد. مشکل در راه رفتن نیز ممکن است به دلایلی مانند بی حسی پاها، مشکل تعادل، مشکل بینایی، ضعف و یا اسپاسم عضلانی ایجاد شود.

علائم اولیه ام اس چیست؟

بیماری ام اس ممکن است ناگهان ایجاد شود و علائم آن آنقدر خفیف باشد که به راحتی درمان شوند. سه مورد از شایع ترین علائم اولیه ام اس عبارتند از:

- بی حسی و سوزن سوزن شدن بازوها، پاها یا یک طرف صورت

این احساسات شبیه سوزن سوزن شدنی است که هنگام خواب رفتن پا احساس می‌کنید. با این تفاوت که آنها بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهند.

- عدم تعادل و ضعف در پاها

این مشکل به راحتی در هنگام راه رفتن و یا انجام سایر فعالیتهای بدنی قابل درک است.

- دید دوگانه یا تاری دید در یک چشم

انواع MS کدامند؟

- سندرم جدا شده بالینی (CIS)

سندرم بالینی جدا شده (CIS) یک بیماری قبل از MS است که در آن بخشی از علائم، حداقل به مدت 24 ساعت احساس می‌شود. اگرچه این علائم به دلیل از بین رفتن میلین در سیستم عصبی مرکزی و مربوط به ام اس است، اما برای تشخیص بیماری کافی نیست.

- ام اس عودکننده و بهبود یابنده MS-Relapsing-Remitting یا RRMS

ام اس عود کننده-بهبود دهنده در واقع شامل عود بیماری و به دنبال آن بهبودی است. در طول دوره‌های بهبودی، علائم از بین رفته و یا به صورت خفیف ظاهر می‌شوند و بیماری پیشرفت نمی‌کند. این نوع از ام اس شایعترین شکل بیماری به ویژه در شروع آن بوده و در 85 درصد موارد دیده می‌شود.

- ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)

اگر مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه (PPMS) شده باشید، عملکرد عصبی از زمان شروع علائم به تدریج بدتر می‌شود، اما ممکن است دوره های کوتاه ثبات را نیز تجربه کنید. از اصطلاحات "فعال" و "غیر فعال" برای توصیف فعالیت بیماری استفاده می‌شود.

- ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)

این بیماری در واقع نوع پیشرفته «ام اس پیشرونده اولیه» بوده و علاوه بر بدتر شدن تدریجی، ممکن است با عود شدید علائم همراه باشد.

چه عواملی باعث بیماری ام اس می‌شود؟

بیماری ام اس ارثی نیست، اما داشتن پدر و مادر یا خواهر و برادر مبتلا به ام اس خطر ابتلا را کمی افزایش می‌دهد. دانشمندان ژنهایی را شناسایی کرده‌اند که احتمالا میزان ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهند.

ام اس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با انجام معاینات عصبی، درخواست شرح حال بالینی و تجویز یک سری آزمایشات، ابتلا به این بیماری را تشخیص می‌دهد. آزمایشات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- ام آر آی: با استفاده از این روش پزشک ضایعات فعال و غیرفعال را در سراسر مغز و نخاع تشخیص می‌دهد.

- توموگرافی انسجام نوری (OCT): آزمایشی است که از لایه های عصبی پشت چشم عکس گرفته و نازک شدن عصب بینایی را ارزیابی می‌کند.

- پونکسیون کمری (آزمایش مایع مغزی نخاعی): این آزمایش با نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی انجام می‌گیرد و معمولا پزشک برای تشخیص سریع بیماری از آن استفاده می‌کند.

- آزمایش خون: از آزمایش خون برای حذف سایر بیماری‌های با علائم مشابه ام اس استفاده می‌شود.

- آزمون پتانسیل برانگیخته بینایی (VEP): در این روش فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به محرکهای بینایی بررسی می‌شود.

علائم بیماری ام اس ممکن است از بین رفته و مجددا برگردند، این حالت گاهی اوقات ممکن است هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سالها طول بکشد. البته این علائم ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد و داشتن آنها لزوما به معنی ابتلا به ام اس نیست.

 

منابع:
healthline.com , webmd.com